2014 – JOA NAAR HONGARIJE

23 mei 2024

Buitenlandse reis 2014

Hongarije

15 JOA-leden maakten in Hongarije kennis met een in Nederland nog redelijk onbekende steen: de Süttő -limestone en travertin. Tijdens een bliksembezoek werd de groeve bezocht, het bij de groeve behorende bedrijf Reneszánsz en een aantal projecten in de hoofdstad Boedapest waaruit de grandeur van het materiaal bleek. Ook werd een kijkje genomen bij het bedrijf EST Hungary Kft van gids Carlo Holshuijsen.

Vijftien JOA leden gaan begin april naar Hongarije voor hun eerste buitenlandse excursie van 2014. In alle vroegte verzamelen zij zich op het vliegveld Eindhoven, waarna ruim anderhalf uur later voet wordt gezet op Hongaarse bodem. De ochtendzon brandt al behoorlijk als onder leiding van gids Carlo Holshuijsen, directeur van EST Hungary Kft, de bus vertrekt richting het eerste onderdeel van het programma: een bezoek aan Reneszánsz, een bedrijf dat is gespecialiseerd in het winnen en bewerken van de Süttő-limestone en – travertin. De groeve en twee van de bedrijfslocaties liggen zo’n 60 km noordwestelijk van de Hongaarse hoofdstad Boedapest. De delegatie wordt verwelkomd door Réka Vereczkei, exportmanager van Reneszánsz, een van de grootste natuursteenbedrijven van Hongarije.

Süttő : Vereczkei begint haar rondleiding door het bedrijf in Süttő, gelijk aan de naam van de steen, met de introductie van de plaatselijk gewonnen lichtgekleurde Süttő-limestone en de rode gelijknamige travertin. De limestone oogt poreus, maar het is wetenschappelijk bewezen dat de steen toch erg geschikt is voor buitentoepassingen, zelfs bij een landklimaat met vorst. “In tegenstelling tot bijvoorbeeld Italiaanse travertinsoorten maakt onze steen in contact met water geen zoetwaterkristallen aan – die ervoor zorgen dat de steen bij bevriezing kan breken – maar zoutwaterkristallen. Afgelopen herfst hebben aanvullende speciale onderzoeken aan de Universiteit voor technologie en bedrijfskunde in Boedapest uitgewezen dat de steen maar liefst honderd vriescycli doorstaat, terwijl de Europese richtlijn voor vorstbestendige producten slechts 48 vriescycli voorschrijft. Een prima resultaat dus, en bovendien ook een reden waarom de steen het hele jaar door gewonnen kan worden.”In een van de hallen van het bedrijf is te zien hoe grote brugzagen de blokken rechtstreeks uit de groeve in platen zagen. Deze worden vervolgens in de andere hallen bewerkt tot halffabricaat of eindproduct. “De steen wordt in allerlei verschillende uitvoeringen gebruikt, van ruw en onbewerkt tot en met hoog gepolijst”, verteld de exportmanager. Een aantal medewerkers – het bedrijf heeft in totaal bijna driehonderd mensen in dienst – hakt in blokken de belettering uit in cyrillische letters. “We hebben een grote order binnengehaald voor gedenkmonumenten voor een Russische begraafplaats. Circa duizend stenen worden er ter nagedachtenis aan slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog geplaatst”.

Groeve : Na een aantal producten gezien te hebben, is de interesse bij de JOA-deelnemers gewekt voor het volgende onderdeel van het programma: een bezoek aan de groeve van Süttő. Er wordt driftig overleg gepleegd of de bus de groeve in kan rijden, of dat de bezoekers per jeep de tocht moeten afleggen. Uiteindelijk blijkt de chauffeur het avontuur aan te durven. Over de zandpaden naar de groeve rijden de met blokken geladen vrachtauto’s richting het productiebedrijf. Bij de groeve aangekomen worden de JOA-leden getrakteerd p een geweldig uitzicht. De lichtgekleurde banken blinken in het felle zonlicht. “Nu gaat het qua temperatuur nog, maar de weerkaatsing van de steen zorgt er hartje zomer voor dat de mannen in de groeve vaak alleen in een korte broek werken. Dan is het echt warm”, aldus Vereczkei. In korte tijd vertelt zij de ‘facts and figurea’ van de groeve. De geschiedenis van de steen gaat zo’n tweeduizend jaar terug. De Romeinen gebruikten de steen al, maar sinds de 13de eeuw werd de Süttő-limestone op grotere schaal gewonnen. Veel statige gebouwen in de hoofdstad Boedapest zijn met de steen gebouwd. “bijvoorbeeld de kerk en het kasteel in het Castle District. Van daaruit heb je een mooi uitzicht op het Hongaarse parlement aan de andere kant van de Donau. Begin 20ste eeuw zijn de zandsteen en de zachtere limestones vervangen door de Süttő-steen. Onlangs heeft ons bedrijf de grootscheepse restauratie van het parlement afgerond, voor ons absoluut het grootste project waarbij wij betrokken zijn geweest.”Vereczkei vervolgt: “De groeve is 114 ha groot en in totaal is 7 miljoen m3 steen gewonnen. De put telt vijf openingen, waarvan twee continue in productie zijn. De opbrengst is jaarlijks 10.000 m3 en de blokken leveren een productie op van 100.000 m2 platen, geschikt voor binnen- en buitentoepassingen.”

Na het groevebezoek werd ook nog even kort gekeken bij een andere productielocatie van Reneszánsz, tevens dichtbij de groeve gelegen. De nadruk lag hier op het ambachtelijke handwerk.

Restauratie : Na de typische Hongaarse lunch vertrekt de bus weer richting Boedapest. Voordat daar een aantal projecten met de Hongaarse limestone kan worden bekeken, wordt nog een bezoek gebracht aan de hoofdvestiging van Reneszánsz, die aan de rand van de hoofdstad lag. Daar houdt eigenaar en directeur Balogh Miklós een korte toespraak over de geschiedenis van Reneszánsz. “Het bedrijf heeft meer dan zestig jaar ervaring en onze toewijding voor natuursteen is vergelijkbaar met die van steenhouwers tijdens de renaissance. Vandaar dat we deze naam hebben gekozen nadat het staatbedrijf geprivatiseerd is. In de tijd van het socialisme ben ik samen met veel andere steenhouwers naar het buitenland vetrokken om te werken. Het staatsbedrijf is na de privatisering overgenomen door een Canadese investeringsmaatschappij en zo’n zeven jaar geleden ben ik naar Hongarije teruggekomen en heb ik met twee vrienden het bedrijf overgenomen. Sinds kort heb ik mijn beide partners uitgekocht en ben ik allen eigenaar/directeur. “Voor de rest van de presentatie gaf Miklós het woord aan zijn zoon, bedrijfsleider binnen Reneszánsz. Hij schetste een beeld van de moeilijke economische tijden die het bedrijf door de crisis heeft doorgemaakt, maar dat de toekomst er rooskleuriger uitziet. “We hebben met de restauratie van het parlementsgebouw laten zien waar onze knowhow en expertise ligt en dat we dergelijke grote projecten aankunnen. Omdat tijdens het socialisme vrijwel geen aandacht is besteed aan het onderhoud en de restauratie van de historische gebouwen uit met name het Habsburgse Rijk, is er genoeg werkt te doen. Probleem nu nog is dat er veelal de fondsen ontbreken.”

In de hallen achter de imposante showroom van Reneszánsz zijn voorbeelden te vinden van het restauratieproject in Boedapest. Op ware grootte staan replica’s van beelden die het parlementsgebouw in de hoofdstad sieren. “Deze replica’s hebben als voorbeeld gediend voor het opnieuw maken van de beelden uit Süttő-steen. Grotendeels is dit met de hand gedaan”, legt Vereczkei uit. Ze benadrukt dat het bedrijf niet alleen met de plaatselijk gewonnen stenen werkt, maar dat een breed pallet aan verschillende stenen worden verhandeld. “Wij leveren producten in allerlei soorten granieten, marmers en Belgisch hardsteen. Hierbij maken we ook gebruik van gespecialiseerde bedrijven. Daarom zijn we een samenwerking aangegaan me EST Hungary Kft. Op die manier kunnen we samen grote projecten aan op het gebeid van blauwe hardsteen. Aan de andere kant werkt Holshuijsen als agent voor de Reneszánsz als verkoper van onze Süttő-steen.

Transport : Na een bezoek aan het Castle District met voorbeelden van projecten die met Süttő-limestone zijn gebouwd, een geweldig diner en een korte duik in het nachtleven van Boedapest, brengen de JOA-deelnemers de tweede dag van de excursie een bezoek aan het bedrijf van gids Holshuijsen: EST Hungary Kft. Tijdens de busreis verandert het landschap van bergachtig in helemaal vlak met vaak hele gebieden die nauwelijks bewoond zijn. Holshuijsen vertelt onderweg dat Hongarije ongeveer 2,5 keer zo groot als Nederland is, met een bevolking van bijna 10 miljoen inwoners, waarvan ruim 2 miljoen in Boedapest wonen. Bij het bedrijf staat er een vrachtwagen van Wessels Almelo geparkeerd. Niet toevallig, legde Holshuijsen uit. “Naast dat ik eigenaar en directeur van EST ben, ben ik ook directeur van de Hongaarse tak van Wessels Logistics, waarvan het moederbedrijf in Almelo zit. In Hongarije rijden zo’n tien vrachtwagens, in Nederland ongeveer tachtig. Doordat we deze transporttak hebben, kunnen we heel flexibel zijn met leveringen. Maar in principe gaat elke vrijdag een vrachtwagen richting Nederland met onze producten.”

Holshuijsen zit ongeveer twaalf jaar met zijn bedrijf in Hongarije. Zijn kennismaking met de natuursteensector was als schoonmaker, vertelt hij tijdens een presentatie. “Ik ben begonnen als schoonmaker bij Bus Natuursteen, waar ik af en toe ook een keertje mocht zagen. Niet veel later leidde ik het filiaal in Nijkerkerveen samen met Eddy Blokhuis – die ook mijn leermeester was – en eigenaar Alex Bus. Omdat ik voorzag dat de concurrentie tussen de bedrijven in Nederland alleen maar zou toenemen, ben ik twaalf jaar geleden het avontuur met Hessels Natuursteen en Eddie Blokhuis van Bus aangegaan. Na het faillissement van Hessels ben ik alleen verder gegaan. En naar alle tevredenheid, want dit enorme pand dat ik vijf jaar geleden heb betrokken, is inmiddels ook alweer krap aan het worden.”In de productiehallen wordt hardt gewerkt. Verschillende bewerkingen in blauwe hardsteen en de Süttő-limestone zijn te zien. Ook wordt er druk gezaagd aan een Iraanse travertin. Hierbij lopen de JOA-leden een oude bekende tegen het lijf: Rogier van Alphen van Almere Natuursteen. “Hij had ij zijn eigen bedrijf niet genoeg capaciteit om het materiaal goed te kunnen bewerken. Daarom werkt hij hier een paar weken in mijn werkplaats”, legde Holshuijsen uit. De directeur van EST Hungary Kft (waarmee hij natuursteen- en composietproducten produceert voor de Nederlandse steenhouwer), European Stone Trade (dat voor de handel in Hongarije zorgdraagt) en EST Team (dat de installatiewerkzaamheden verricht in West-Europa van gevelbekleding, vloeren, interieurtoepassingen en dergelijke) wil op korte termijn de zaken wat groter aanpakken. Hiervoor heeft hij subsidie bij de Hongaarse overheid aangevraagd. “Ik wil het oude industrieterrein Erenyö kopen. Hier staan grote hallen voor aparte productielijnen voor bijvoorbeeld keukenbladen en projecten. Bovendien kan ik er de verwerking van het restmateriaal plaatsen. Ook kan ik het assortiment uitbreiden met grafwerk van graniet, naast het programma van Süttő en blauwe hardsteen. Hiervoor loopt een subsidietraject, dat in totaal voor tweehonderd mensen banen gaat opleveren.”

Een programma voor de berekening van keukenbladen : In de tussentijd zit Holshuijsen niet stil. Speciaal voor de Nederlandse markt heeft hij een programma ontwikkeld voor de berekening van keukenbladen. “In dit Excel-schema kunnen alle waarden eenvoudig worden ingevoerd. Je kunt dan direct een klant een offerte doen. En mochten er vragen zijn, er zit hier een Nederlands team op kantoor.” Na het bezoek aan het bedrijf in Felsőzsolca vertrekt de bus naar Eger, waar de groep oude wijnkelders bezoekt, waarna een diner in een van deze kelders volgt. Gids Holshuijsen wordt bedankt voor zijn gastvrijheid en uitleg en na een korte nacht gaat het richting vliegveld en komt er een einde aan het bliksembezoek aan een prachtig natuursteenland….

Tekst : Wilbert Leistra © Vakblad Natuursteen